Katechezy
SAKRAMENTY INICJACJI CHRZEŚCIJAŃSKIEJ
OSÓB DOROSŁYCH
KATECHEZY
I. Temat: Dar mądrości
Co to jest dar mądrości?
- Z zapowiedzi proroków dowiadujemy się o obfitości darów Ducha Jahwe w czasach mesjańskich i eschatologicznych, ale prorocy również zapowiadają Mesjasza — idealnego Władcę, który w sposób wyjątkowy będzie obdarowany charyzmatycznymi darami Ducha. Na szczególną uwagę zasługuje proroctwo Izajasza (11,1–2):
Wyrośnie różdżka z pnia Jessego,
wypuści się odrośl z jego korzenia.
I spocznie na niej Duch Jahwe,
duch mądrości i rozumu,
duch rady i męstwa,
duch wiedzy i bojaźni Jahwe
- Zapowiadany Mesjasz będzie obdarzony mądrością. Darem mądrości i to w stopniu najwyższym był obdarzony Salomon (1 Krl 3,28; 5,9) i mógł rozróżniać dobro od zła wydając sprawiedliwe wyroki (1 Krl 3,9.16–28). Józef napełniony Duchem Bożym (Rdz 41, 38) posiadał także mądrości, dzięki której potrafił wyjaśniać sny, dobrze radzić i przekonywująco przemawiać (por Rdz 40–41,43). W przekonaniu Izraelitów mądrość posiadał ten, kto potrafił umiejętnie radzić sobie w życiu. Prawdziwym mędrcem niekoniecznie jest to człowiek wielkiej wiedzy, ale ten, kto potrafi dobierać najlepszych metod i środków dla zrealizowania określonego celu.
- Św. Tomasz wywodzi etymologicznie termin mądrość — (łac. sapientia) — od terminów: sapida scientia, co znaczy posmak wiedzy lub wiedza, którą umysł smakuje.
- Na temat mądrości wiele czytamy w Biblii: Prz 8,11; Mdr 7,8–14;
- Dar mądrości ma swą siedzibę w umyśle, a nie w woli. Chrześcijanin pozostający pod wpływem tego daru znajduje upodobanie jedynie w Bogu i przede wszystkim kocha Boga i to wszystko co dotyczy jego chwały.
- Dar mądrości to nadprzyrodzone usposobienie umysłu, które nakłania człowieka do cenienie jedynie Boga i do rozkoszowania się Nim i tym, co w jaki bądź sposób odnosi się do chwały Bożej. Dar ten pomaga w poznaniu i umiłowaniu prawdy wiekuistej.
O mądrość trzeba ubiegać się:
- Mądrość ma wartość niezwykłą. W Prz 4,7 czytamy: Początkiem mądrości jest mądrość zdobywać, ze wszystkich sił tedy o mądrość zabiegaj.
- Stały kontakt z Bogiem, który jest samą mądrością; z chrześcijaninem żyjącym mocą daru mądrości: Kto z mądrym przestaje, sam mądrym się stanie (Prz 13,20). Powinniśmy unikać tendencji do stawania się duchowymi indywidualistami. Nie wolno nam pospiesznie przyłączać się do nieznanego nauczyciela, może bowiem zdarzyć się, że znajdziemy się pod wpływem kogoś, kto chce przewodzić nie posiadając w wystarczającym wymiarze mądrości.
- Trwanie na modlitwie nowennowej do Ducha Świętego: Jeśli zaś komuś z Was brakuje mądrości, niech prosi o nią Boga, który daje wszystkim chętnie i nie wymawiając; a na pewno ją otrzyma (Jk 1,5); Mądrość zaś zstępująca z góry jest przede wszystkim czysta, dalej, skłonna do zgody, ustępliwa, posłuszna, pełna miłosierdzia i dobrych owoców, wolna od względów ludzkich i obłudy.
II. Temat: Dar rozumu
Co to jest dar rozumu?
- Dopóki dusza ocenia rzeczy doczesne na sposób ludzi światowych, nie może żyć w pełni życiem Chrystusowym.
- Dar rozumu (hebr. bînaĐ h), którym będzie obdarzony Mesjasz, najczęściej w Biblii jest łączony z darem mądrości (np. Wj 31,3; 36, 1; Krl 14, 14, 29; Hi 38,36; Prz 4,5. 17,16 itd.). Dar ten skutecznie przyczynia się do obiektywnej oceny konkretnej sytuacji i pomaga w podjęciu trafnych decyzji związanych z przyszłością. Człowiek będący uczestnikiem tego daru może trafnie odczytywać wolę Bożą oraz rozróżniać prawdę od kłamstwa.
- O skuteczności tego daru mówi Biblia: Iz 55,8; Mdr 11,24; Kol. 1,9; Flp 2,4.
- Dar rozumu pozwala człowiekowi sądzić o wszystkim jakby instynktownie w świetle wiary, tak jak sam Bóg, jak Chrystus, jak Najświętsza Maryja Panna, jak święci. Wierni chrześcijanie, którzy oddali się Duchowi Świętemu, nie widząc się, nie porozumiewając się wcale wzajemnie, są zgodne co do sposobu oceniania wypadków tego świata.
- Św. Franciszek z Asyżu odczuwał wielki szacunek i prawdziwą tkliwość dla wszystkich dzieł Bożych, ponieważ był napełniony duchem rozumu.
Jak ubiegać się o dar rozumu?
- Potrzeba oczyszczenia. Pokonanie grzesznych nawyków, które zaciemniają naszą duszę i uniemożliwiają nam właściwe widzenie Boga. Gdy rozpoczynamy właściwe oczyszczenie, pierwszą czynnością jaką musimy uczynić to uświadomienie sobie, że jesteśmy wciąż grzeszni na wiele różnych sposobów, bez względu na to, jak głębokie było nasze nawrócenie. Stąd potrzeba praktykować: regularny rachunek sumienia i częstą sakramentalną spowiedź święta.
- Medytacja — która służy w budowaniu życia modlitwy. Nie możemy rezygnować z wyższego poziomu modlitwy tylko dlatego, że nie wiemy jak przeprowadzić medytację. Nauczenie się medytacji w sposób istotny równoważy nasze życie duchowe. Sięgać do tekstów: św. Ignacego Loyloi, św. Teresy z Awila oraz Tomasza a’Kempis: O naśladowaniu Chrystusa.
- Modlitwa wiary. Powinniśmy się prosić Boga o modlitwę w wierze. Wówczas Bóg prowadzi nas do modlitwy kontemplacyjnej i dlatego musimy spojrzeć na to doświadczenie jako olbrzymi postęp w Chrystusie, musimy ze zwiększonym wysiłkiem kontynuować z Nim nasze życie i potrzeba jeszcze mocniej przylgnąć do naszej wiary w Niego, do jego miłości i miłosierdzia.
III. Temat: Dar umiejętności
Czym jest dar umiejętności?
- Dar umiejętności – wiedzy, nie uzdalnia do bycie w dzisiejszym tego słowa znaczeniu teologiem, ale prowadzi do odkrycia nieskończonej miłości Boga do człowieka (Oz 2,22; 4,1–6,6) oraz zobowiązuje do uległości i całkowitego oddania się Bogu. Przyszłego Władcę Mesjańskiego Duch Jahwe bardzo konkretnie wiąże z Bogiem i uzdalnia do pełnienia woli Bożej oraz stawania w obronie uciśnionych i ubogich (Jr 22,16).
- Dar umiejętności jest tym darem Ducha Świętego, dzięki któremu mamy pewność i głęboką wiarę w Boga oraz w chrześcijańskie prawdy objawione. Jest nadprzyrodzonym usposobieniem umysłu, które pozwala mu uchwycić i przeniknąć w cudowny sposób i jakby intuicyjnie niektóre tajemnice wiary, albo po prostu głęboki sens zawarty w słowach Chrystusa Pana lub natchnionych przez Ducha Świętego.
Pan Bóg — mówi św. Teresa z Avila — składa wtedy w najgłębszej tajni duszy to, co chce dać jej poznać. Rzecz ma się podobnie jak z człowiekiem, który nie nauczywszy się czytać, bez zadania sobie najmniejszego trudu, by się nauczyć czegokolwiek, znalazłby się nagle w posiadaniu wiadomości, nie wiedząc skąd i w jaki sposób tę wiedzę nabył, ponieważ nie zna nawet alfabetu. W jednej chwili dusza stała się uczona. Tajemnica Trójcy Przenajświętszej i inne tajemnice wiary stały się dla niej tak jasne, że nie ma teologa, z którym nie byłaby gotowa wejść w dysputę, by bronić tak wielkich prawd. Ona sama dziwi się temu bardzo – (Życie św. Teresy z Avila, rozdz. 27).
- Dar ten w wyjątkowy sposób daje możność zrozumienie prawdy Pisma świętego. To Biblia podaje przykłady konkretnych zachowań, a które mogą stać się doświadczeniem człowieka dzięki modlitwie, a także przez realizację wskazań natchnionych tekstów (Mt 7,7; l 11,13; Mt 7,11; Mk 10,30; Łk 17,5–6).
Jak ubiegać się o ten dar?
- Strzec swoich umysłów i serc, aby trwać mocno w chrześcijańskiej prawdzie, zarówno w Słowie Bożym jak i w tradycji.
- Dopatrywanie się Bożej integracji we wszystkich codziennych sprawach powinno stać się naszym nawykiem.
- Musimy być bardzo czujni przed mądrością tego świata. Prawdy wiary, w oczach świeckiego człowieka, często wydają się być „głupie”.
- Trzeba pielęgnować ducha pewnej izolacji względem doczesnego życia poprzez regularne medytacje nad ograniczoną wartością rzeczy tego świata. Rzeczy stworzone nie mogą zaspokoić wszystkich moich pragnień.
- Powinniśmy dokonywać oceny wszystkich prawd w świetle Prawd Objawienia i nie pozwolić się na subtelne wciąganie nas w sposoby myślenia, które osłabiają wiarę poprzez przemawiające do nas argumenty, które z góry przyjmują inne źródło prawdy jako wskazówki tego, w co i w jakim stopniu możemy wierzyć.
IV. Temat: Dar rady
Czym jest dar rady?
- Rada to następny dar przeznaczony Przedziwnemu Doradcy, o czym czytamy w Iz 9,5. Potrzebny on był przede wszystkim władzy sądowniczej, natomiast Książe Pokoju obdarzony tym darem będzie w sposób doskonały rozwiązywał każdą, a zwłaszcza trudną sytuację, w czym pomagać będzie trafne widzenie przyszłości.
- O skuteczności tego daru mówi Jezus w ewangelii Łukasza: 12,11–12.
- Rada jest darem dodającym sił przy podejmowaniu decyzji w Duchu Świętym w praktycznych sytuacjach życiowych. Przez dar odnosi się do rzeczy praktycznych i ma na celu udoskonalenie w nas raczej cnoty roztropności. Sprawia on, że dusza działająca pod jego wpływem odróżnia natychmiast i jak gdyby instynktownie, co należy czynić a czego nie należy, czy to chodzi o własne postępowanie czy też o kierowanie innymi.
Pewien ksiądz we Francji miał trudny problem do rozwiązania, długo nad nim myślał, radził się u innych kapłanów, lecz bezskutecznie. Przybył do Ars prosić o radę św. proboszcza. Św. Jan Vianney powiedział mu tylko jedno słowo, a ksiądz ten doznał wrażenia „jak gdyby rozeszła się nagle jakaś chmura”. Słowa tego nikt mu nie powiedział. Nie znalazł go też w żadnym podręczniku. A otrzymał odpowiedź od dawna szukaną. Ktoś powiedział: „Ten człowiek ma podpowiadacza” — trudno się lepiej wyrazić. Proboszcz z Ars miał podpowiadacza, a był nim Duch Święty.
- Dar rady podobnie jak cnota roztropności jest sądem rozumu praktycznego. Budzi on w nas szczególną gotowość słuchania głosu Ducha Świętego. Czasem dar rady przez sposób, w jaki nakłania nas do takiego czy innego postępowania, zdaje się urągać zasadom roztropności (por1 Krl 3,25; 1 Mch 6,46; Dn 13,54–60).
Rada przychodzi nam z pomocą w nagłych i nieoczekiwanych przypadkach, kiedy zabrakłoby nam czasu na wnikliwe rozważanie wyboru, którego mamy dokonać.
- Dar rady jest szczególnie potrzebny wszystkim, którzy spełniają jakąkolwiek władzę.
Jak pielęgnować dar rady?
- Pozostać pokornym i umieć rozpoznawać naszą słabość i zależność od Ducha Świętego w podejmowaniu właściwych decyzji. Gdybyśmy przesadnie manifestowali nasz dar rady, może pojawić się diabelska pokusa szepcząca o naszej mądrości nieograniczonej, umiejętności w rozwiązywaniu problemów, udzielaniu wszelkich rad. Musimy się strzec przed tego rodzaju pokusami, uznając działanie w nas Bożej mocy udzielającej nam rad. Musimy cierpliwie czekać aż Pan uzna, że nadszedł czas rozwiązania pewnych problemów. Musimy się strzec, by nie paść ofiarą błędu Izraelitów przebywających na pustyni, którzy „na jego radę nie czekali” (Ps 106, 13) lecz układali własne plany.
- Należy podtrzymywać nasze osobiste życie modlitwy, aby być zawsze czujnym na głos Boga, które we właściwym momencie wskaże nam drogę, którą mamy pójść.
- Trzeba praktykować posłuszeństwo wobec rad Boga udzielanych nam dzięki Eucharystii.
- Unikać próżnego, buntowniczego ducha.
V. Temat: Dar męstwa
Czym jest dar męstwa?
- Dar męstwa który nawet przypomina imię Mesjasza – „Bóg Mocny” stanie się rzeczywistością przyszłego Potomka Dawida. Męstwo jest tym darem, który uzdalnia do odważnego i ufnego podjęcia nawet trudnych zadań życiowych. Zapowiadany Mesjasz nie tylko będzie najroztropniejszy w swych radach, lecz również będzie posiadał siłę i moc do realizacji dobra w świecie.
- Wiele tekstów Starego Testamentu mówi o męstwie podczas staczanych rzeczywistych bitew i dokonywaniu wielkich, ziemskich dzieł, (por. 1 Sm 16, 130). W wielu miejscach 1 i 2 Sm wspomniano o „potężnych wojownikach Dawida”. Psalmista Pański sławi: „Pan potężny w boju” Ps 24,8. Także Nowy Testament mówi o konieczności tego daru dla wzrostu duchowego: (Ef 3,16; Kol. 1,11).
- Męstwo, moc, siła jest tym darem duchowym, który uzdalnia nas do tego, by stanąć z siła i ufnością wobec prób i niebezpieczeństw, na które napotykamy w naszym chrześcijańskim życiu.
- Dar męstwa polega na nadprzyrodzonym usposobieniu duszy do znoszenia najtrudniejszych doświadczeń i do podejmowania nawet najtrudniejszych dzieł z miłości ku Bogu pod działaniem Ducha Świętego. Dar ten daje wielką siłę w Panu; gdy doświadczamy go coraz głębiej, znużenie i ciężary życia tracą wpływ na nas.
- Chrześcijanin doświadczony darem męstwa nie pokłada swej ufności tylko we własnych wysiłkach, lecz ufa Bogu, ufnością bezgraniczną.
- Męstwo jest szczególnie potrzebne w życiu duchowym, zwłaszcza gdy postępowanie za Panem staje się trudne.
Uczynił mnie silną i odważną — pisze św. Teresa z Lisieux —I odtąd kroczyłam od zwycięstwa do zwycięstwa, zaczynając jakby bieg gigantyczny.
- Duch męstwa prowadził na męczeństwo świętych; Wawrzyńca, Cecylię i Agnieszką, itd.
W jaki sposób zabiegać o dar męstwa?
- Praktykować w życiu cnotę męstwa. Męstwo jest cnotą, poprzez którą wzrastamy w naszej zdolności do czynienia dzieł do których w sposób nadprzyrodzony uzdalnia nas moc, tj. stawanie wobec trudności, prób i niebezpieczeństw życia z siła i ufnością w Panu: Rz 5,3–5; Jk 1,2–4; Hbr 12,1.
- Umieć pokornie uznać swoją niemoc i swoją słabość i nawet znajdować upodobanie w przykładzie świętych męczenników.
- Bezgranicznie zaufać Bogu. Powinniśmy pełnić wolę Bożą niezależnie od tego, w jak odrażającej czy trudnej sytuacji się znajdujemy. Nie powinniśmy prosić Boga o to, aby zabrał nasze krzyże, które są przez Niego dane, ale o to, byśmy lepiej znosili je celem przyjęcia nauki, którą dla nas przeznaczył (Łk 22,42).
- Doceniać dar Eucharystii, który jest pokarmem mocnych.
Weź udział w trudach i przeciwnościach jako dobry żołnierz Jezusa Chrystusa (2 Tm 2,3–4).
VI. Temat: Dar pobożności
Czym jest dar pobożności?
- Tradycja katolicka bazując na LXX i Wulgacie, wylicza siedem darów Ducha, podczas gdy tekst hebrajski, o ile powtarza dwa razy dar bojaźni Jahwe i nie wspomina daru pobożności, wylicza ich sześć. Ale nie możemy szukać tutaj wyczerpującego i określonego opisu tych darów, które zostaną spotęgowane wielce w Nowym Testamencie. Ponadto tutaj „Duch” oznacza Ducha Boga; to znaczy Boga samego w swej działalności. w LXX w Iz 11,2d mamy eisebeia, natomiast w w. 3 a mamy thobos Theonos, najprawdopodobniej dla uniknięcia powtórzenia tego samego zwrotu. Za LXX poszła Vg, która w pierwszym przypadku ma pietas (pobożność), a w drugim timor Domini (bojaźń Pańska). W hebrajskim î resah zawarta jest również idea, którą my określamy jako pobożność i przez bojaźń. Liczbę siedmiu darów przyjmują Ojcowie Kościoła (Orygenes, Ambroży, Augustyn), którzy nawiązywali do LXX i Wulgaty. Liczba siedem miała dla nich sens symboliczny. Oznaczała pełnię darów Ducha. (Por. J. Kudasiewicz, Odkrywanie Ducha Świętego, Kielce 1998, s 82).
- Dar pobożności zwany w Piśmie świętym „duchem przybrania” (Rz 8,15) jest tym przejawem działania Ducha Świętego, które stwarza w nas miłujące i pełne czci nastawienia do Boga jako naszego Ojca.
- Dar pobożności polega na nadprzyrodzonym usposobieniu duszy, które nakłania ja na nadprzyrodzonym usposobieniu duszy, które nakłania ją pod działaniem Ducha Świętego, aby zachowała się w stosunku do Boga jak dziecko bardzo kochającego swego ojca, o którym wie, że je ogromnie kocha.
- Głównym przedmiotem daru pobożności jest sam Bóg, wszelako nie jako Pan najwyższy wszechrzeczy, lecz jako Ojciec nieskończenie dobry i nieskończenie godny miłości.
- Dusza ożywiona darem pobożności nie może się więcej lękać Boga, nie ma żadnej bojaźni, a jest tylko miłość (Ps 103, 8–14; Iz 66,12–13; Ef 3,19; 1 J 4,19).
- Pobożność wywiera na nas wpływ na bardzo głębokim poziomie naszego wnętrza. Kiedy Duch Święty naucza nas woła: „Abba — Ojcze”, czujemy olbrzymi przełom w naszej relacji z Ojcem.
W jaki sposób można rozwijać i pomnażać dar pobożności?
- Praktykowanie cnoty sprawiedliwości powinno stać się fundamentem pod budowę daru pobożności. W życiu chrześcijańskim sprawiedliwość oznacza coś więcej niż zwyczajne przestrzeganie przekazań, wymaga ona w każdej sytuacji wysiłku, aby dojrzeć w każdym człowieku godność i wartość dziecka Bożego.
- Wierność w powinnościach chrześcijańskich jest integralną częścią sprawiedliwości. Stąd trzeba być wiernym w spełnianiu praktyk religijnych, czcząc Ojca jako naszego Pana i Stwórcę, poświęcając dla Niego przede wszystkim niedzielę, jako Dzień Pański. Wierność w kategoriach religijnej pobożności, wierność Bogu w modlitwie i w życiu sakramentalnym. Codzienna, osobista modlitwa; odmawianie liturgii godzin; częste przystępowanie do sakramentów; Pojednania i Eucharystii.
- Bycie dobrym obywatelem i patriotą. Miłość do ojczyzny, podporządkowanie się prawom, praca dla dobra ogólnego.
- Powszechne poczucie współpracy z ludźmi mającymi władzę w różnych dziedzinach życia.
- Prawdomówność, życzliwość, uprzejmość.
VII. Temat: Dar bojaźni Bożej
Czy jest dar bojaźni Bożej?
- Bojaźń Boża jest wymieniona dwukrotnie w Iz. 11, 2, jest ona „początkiem mądrości” mądrości”(mądrości”Pwt 1,7; Koh 1,11; Jb 28,28;Ps 111, 10; Prz 9,10) oraz jest podstawą „wiedzy” (Prz 1,7). Dar bojaźni Bożej posiadał Abraham, doświadczony wielką próbę wiary, a do którego Jahwe mówi: Teraz poznałem, że boisz się Boga, bo nie odmówiłeś Mi nawet Twego jedynego syna (Rdz 22,12). Księgi mądrościowe stwierdzają, że bojaźń Boża kieruje człowieka w stronę prawego życia, wolnego od grzechu (por. Prz 16,6; Ps 34,12). Nie można tego daru utożsamiać z lękiem przed Bogiem, ale przede wszystkim wiązać go z wielkim szacunkiem Boga i synowską miłością Jahwe, z władzą rządzenia (2 Sm 23,3), a także władzą sądzenia, którą będzie wykonywał Mesjasz.
- Dar bojaźni Bożej jest tym usposobieniem duszy, które sprawia, że pod działaniem Ducha Świętego odczuwa ona jakby instynktownie, wraz z wielkim szacunkiem dla Bożego majestatu i bezgranicznym upodobaniem w Jego ojcowskiej dobroci, żywy wstręt i odrazę do wszystkiego, co mogłoby obrażać tak dobrego, miłosiernego i miłości godnego Ojca: W duszy ożywionej tym darem — pisze św. Teresa z Avila- góruje ponad wszystkim bojaźń obrażania Boga, swego Pana i gorące pragnienie, by czynić we wszystkim Jego świętą wolę.
- Bojaźń Boża nie jest uczuciem, lecz pełnym szacunku i lęku nastawieniem do obecności Boga. Uczucie strachu czasami towarzyszy temu darowi, ale nie jest dla niego istotne.
- Dar bojaźni Bożej rodzi w chrześcijaninie postawę pełną szacunku i lęku wobec Boga i prowadzi do uczczenia Go i okazywania Mu posłuszeństwa.
- Pod wpływem tego daru bojaźni Bożej Maryja Panna wypowiedziała swoje fiat, kiedy wraz ze św. Józefem poddała się rozkazom Anioła uciekając do Egiptu przed grożącym Dzieciątku Jezus niebezpieczeństwem.
- Bojaźni Bożej musi towarzyszyć dziecięca ufność w Boże miłosierdzie i niezłomna wiara w Jego wierność, że nas podtrzymuje (1 P 5,10).
- Dar ten niesie ze sobą błogosławieństwo i obronę (Ps 34,8); uzdalnia nas do przezwyciężenia naszych ziemskich i cielesnych obaw (Prz 14,26); uwalnia nas od obawy przed opinią innych ludzi, szczególnie co do naszego apostolskiego chrześcijaństwa.
Jak wzrastać w bojaźni Bożej?
- Najpierw trzeba rozpoznać ten dar, gdy jest nam dany.
- Powinniśmy modlić się o bojaźń Bożą — Skłoń moje serce ku bojaźni Twego imienia (Ps 86,11b).
- Częste rozważanie wielkich dzieł Bożych z historii zbawienia może wzbudzić w chrześcijaninie bojaźń Bożą– Jeśli będziesz tego szukał jak srebra i pragnął jak największych skarbów, wtedy zrozumiesz, czym jest bojaźń Boża i będzie Ci dane poznanie Boga (Prz 2,4–5).
- Możemy wzrastać w bojaźni Bożej okazując Bogu posłuszeństwo i naśladując Go. Mojżesz zachęca do tego Izraelitów: Niech bojaźń Boża, Twojego Boga, przejmuje Ciebie samego, Twoich synów i wnuków; przestrzegaj przez wszystkie dnie Twojego życia nakazów, które Ci ogłosiłem, aby były przedłużone dni Twoje (Pwt 6,2).
- Pełnić wolę Bożą w każdym dniu.